Wat zie jij?
Angstzweet en heldenmoed
in klei en zand gegoten
versteend verlangen
Zo staat te lezen in een gedicht bij de tentoonstelling ‘Just an other brick in the wal’, over standsmuren. Hun verdedigingsfunctie hebben ze allang verloren, hun aantrekkingskracht is er niet minder om. Waar zit ‘m dat in?
In duistere tijden
bouwden we muren
stapels stenen
om onze stad.
Angstzweet en heldenmoed
in klei en zand gegoten
versteend verlangen.
Op jouw stevige steunberen
strijden wij dapper en volhardend.
In het duister
schuilen we bij jou
als in de plooien van moeders rok.
Bij jou komen we
onder het flauwe maanlicht samen
dromend van een stad
waarin de haan weer
victorie kraait.
In duistere tijden
bouwden we muren
om onze stad.
Heleen van Tilburg
Afgelopen zomer kreeg ik onverwachts de kans om in het Amersfoortse Rietveld-paviljoen, centrum voor fotografie en beeldcultuur, een tentoonstelling in te richten. In de gesprekken met de vele bezoekers reisden de wereld over en dwars door de lagen van de geschiedenis. Zo zagen we onverwachte landschappen, een letter van het Nepalese alfabet en misschien wel de grot van Plato.
In een vitrinekast, ook door Rietveld ontworpen, was stap voor stap te zien hoe de werken tot stand komen.
Door alle gesprekken en mooie reacties krijgen de foto’s extra laagjes, het is alsof ze doorgroeien. Dat werd allemaal mogelijk dankzij de deskundige en hartverwarmende gastvrijheid van de medewerkers van het Rietveld paviljoen.
Hebben deze vergeten groentes van de bijna uit het geheugen gevallen drs P wat te maken met de tentoonstelling over stadsmuren? Ja, met enige gedachtensprongen wel.
Kunsthars en stof, papier en perspex. Zo’n rijtje zou je ook kunnen maken. Het zijn de dragers die in deze tentoonstelling gebruikt zijn om de digitale bewerkte fotobestanden te tonen.
Ik kwam op dit idee om met de dragers te gaan spelen na vragen van bezoekers aan vorige tentoonstellingen. ‘Goh, Heleen, je presenteert alle foto’s op dezelfde manier. Heb je er wel eens aan gedacht om bij elk werk een presentatie te kiezen die het beeld versterkt?
Vragen als deze, die je aan het denken zetten, is een van de mooie aspecten van exposeren. Ik ben ermee aan de slag gegaan. Het zoekproces is nog in volle gang. De eerste resultaten zijn nu te ervaren in de tentoonstelling Just an other brick in the wall?
Eén zestigste van een seconde. Dan is een foto gemaakt. In deze tentoonstelling zijn 21 werken te zien. Dan zou deze tentoonstelling binnen de minuut gemaakt zijn.
Nou, vergeet het maar. Geen enkele fotograaf maakt meerdere tentoonstellingswerken achter elkaar. Als er na een dag klikken een of twee goede bij zitten, ben je al blij. De rest maak je om tot bij die toppers uit te komen.
Dan komt het bewerken. Verslavend leuk om te doen en weer verdwijnen er veel in de prullenbak. Het lijken wel kikkervisjes, die foto’s. Onnoemelijk veel aan de start en bij de finish nog maar een paar over.
In de vitrinekast op de tentoonstelling zie je van een paar werken aan de muur hoe ze tot stand zijn gekomen. En je wordt zelf uitgenodigd om ook eens te speuren naar details waar het moois nog in verborgen zit.
Eind jaren 50 krijgt Rietveld van de gemeente Amersfoort de opdracht om een tentoonstellingsruimte te ontwerpen. Van Rietveld had het na een paar jaar weer afgebroken mogen worden. Gelukkig voor ons is dat niet gebeurd.
ziet het paviljoen eruit als typische Rietveld: vierkant en functioneel. De grote raampartijen vallen op.
Als je binnenkomt, zie je pas goed goed mooi dat werkt. Van overal wervelt het licht naar binnen. In de hele ruimte wordt gespeeld met binnen buiten, alsof je een slakkenhuis in- en uitloopt.
Bij de inrichting van de binnenruimte springen nu eens niet de kleuren blauw, rood en geel eruit. De grijs-witte stenen tekenen voor een serene sfeer.
In het paviljoen zijn nu allerlei activiteiten rondom fotografie en andere beeldcultuur. Een eerdere exposant liet zich ontvallen dat Rietveld blij zou worden met zoveel moois in zijn paviljoen. Hoe zou hij naar deze tentoonstellingen kijken?
Roman in dundruk? Ja, zo typeert dichter Henk de Klerck ‘Beelden die spreken’ op de Kunstavond in Hoogland. Elke keer als hij naar de foto’s kijkt, ontdekt hij nieuwe lagen. Er komen als vanzelf romanfiguren tevoorschijn en daarna hele verhalen. In dit blogbericht staan foto’s waar verhalen in verstopt zitten. Ga jij dat schrijven? Veel plezier!
Dat is de vraag van de KunstKijkroute in maart 2020. Het virus grijpt voor het eerst in ons land om zich heen. Om de desastreuze gevolgen te dempen gaan we met z’n allen in ’n lockdown. Een gebeurtenis die je leven zo opsplitst in ervoor en erna, werkt onvermijdelijk door, ook in mijn expressie.
Dat kan Lena Landauer als geen ander, bijvoorbeeld in haar boek Schaduwkind en nu in haar blogs. Vlot geschreven, scherpzinnig, met humor en heldere analyses over de raadselen van deze tijd. Soms heeft Beelden die spreken precies de afbeelding die voor het betoog gemaakt lijkt. Het is genieten als verschillende kunstvormen elkaar versterken.
Hieronder staat een diaserie van de nieuwe oogst uit 2019.
Klik op de pijltjes links of rechts van de foto als je de volgende dia sneller wilt zien.
